سحر و جادو در فوتبال… از الجزایر و مصر تا انگلیس و اسرائیل

موسی کامارا، مهاجم باشگاه رایون اسپرت رواندا، در صحنه‌ای بسیار نادر و در نبود دروازه‌بانی که برای گرفتن توپ در لبه‌ی محوطه جریمه از دروازه‌اش بیرون آمده بود، به سمت دروازه تیم موکورا دوید، خیلی سریع پای تیرک دروازه خم شد و تلاش کرد تکه‌کاغذ کوچکی را که آنجا دفن شده بود بیرون بیاورد.

بازیکنان تیم موکورا و در رأس آن‌ها دروازه‌بان تیم با دیدن این صحنه از کوره در رفتند و به سوی موسی کامارا حمله‌ور شدند. او هم با در دست داشتن طلسمی که دروازه‌بان تیم موکورا پای تیرک دروازه‌ کاشته بود تا ضربات بازیکنان رایون اسپرت گل نشود، با سرعتی دیوانه‌کننده‌ از دست ‌آن‌هایی که دنبالش می‌دویدند فرار می‌کرد.

در آن لحظات ساعت ورزشگاه دقیقه آخر نیمه اول بازی را نشان می‌داد و رایون اسپرت‌ که موقعیت‌های گل زیادی را از دست داده بود یک‌ بر صفر از حریفش موکورا عقب بود.

در دقیقه هفتم نیمه دوم بازی، موسی کامارا که خودش دست‌به‌کار حذف طلسم از دروازه تیم موکورا شده بود، پرید و یک سانتر بلند را با ضربه سر زیبایی وارد دروازه موکورا کرد تا گل مساوی برای رایون اسپرت به ثمر برسد. می‌توانید تصاویری از این بازی را که در رواندا و آفریقا هیاهو به پا کرد اینجا تماشا کنید.

بسیاری از آفریقایی‌ها به قدرت جادو باور دارند. سکوهای ورزشگاه‌های آفریقا اغلب شاهد حضور افرادی است که لباس‌های عجیب‌و‌غریبی دارند و کارهای مشکوکی انجام می‌دهند

آنچه خواندید و دیدید تنها ماجرایی نیست که نشان می‌دهد بسیاری از بازیکنان و دست‌اندرکاران محبوب‌ترین ورزش جهان در سراسر دنیا به تاثیر جادو و نیروهای فراطبیعی در نتایج فوتبال اعتقاد دارند.

جادوی جوجو، بلای فوتبال آفریقا

بسیاری از آفریقایی‌ها به قدرت جادو باور دارند. سکوهای ورزشگاه‌های آفریقا اغلب شاهد حضور افرادی است که لباس‌های عجیب‌و‌غریبی دارند و کارهای مشکوکی انجام می‌دهند. گاهی آن‌ها را در حال پاشیدن مایعاتی در سراسر ورزشگاه یا دفن مقداری استخوان در زمین چمن می‌بینید، گاهی هم ایستاده‌اند میان تماشاگران و حرکاتی انجام می‌دهند که اصلا شبیه تشویق‌های رایج فوتبالی‌ها نیست. همراه آن‌ها ابزار و ادواتی هست که هیچ شباهتی به پرچم‌ها و طبل‌های هواداران فوتبال ندارد، بلکه ابزارهایی‌ هستند متعلق به جوامع محلی آفریقا. می‌گویند این غریبه‌ها جادوگرانِ «جوجو» هستند.

«جوجو» یک طلسم محبوب در غرب آفریقاست و در کامرون، غنا، نیجریه، توگو و چند کشور دیگر طرفداران زیادی دارد. این جادو فقط در میان کسانی که به توانایی آن در تغییر نتایج مسابقات فوتبال و دیگر ورزش‌ها اعتقاد دارند رایج نیست. «جوجو» فراتر از زمین‌های ورزشی رفته و در روستاها و قبایل آفریقایی به جایگاه یک پشتیبان برای پیمودن مسیر رفاه، موفقیت و کسب ثروت رسیده است.

ماجرای جادوی جوجو در آفریقا سر دراز دارد و از سال‌ها پیش تا کنون روایت‌های زیادی از آن منتشر شده است. برای نمونه می‌توان به بیانیه‌ یکی از اعضای فدراسیون فوتبال ساحل عاج در سال ۲۰۱۵ اشاره کرد که در آن می‌گفت:‌ «به نظر می‌رسد دیگر دست نفرین‌های جباس بودابو به تیم ملی کشورمان نمی‌رسد»؛ او این حرف را بعد از پیروزی مقابل غنا در فینال جام ملت‌های آفریقا زده بود.

ریشه این اظهارات به سال ۱۹۹۲ برمی‌گردد، زمانی که وزیر ورزش ساحل عاج یک جادوگر معروف در غرب آفریقا به نام جباس بودابو را استخدام کرد تا به قهرمانی این تیم در مسابقات جام ملت‌های آفریقا در سنگال کمک کند. پس از مدتی بین جادوگر و مدیران فدراسیون اختلافات مالی به وجود آمد که باعث شد جباس بودابو ۲۰ سال آینده‌ی فوتبال ساحل عاج را با ناکامی‌های پی‌درپی تهدید و نفرین کند، چیزی که تا همین الان هم به وقوع پیوسته است.

تیم ساحل عاج فهرست هولناکی از بازیکنان حرفه‌ای شاغل در لیگ‌های اروپایی داشت که در تیم‌های خود می‌درخشیدند و تیم‌های این قاره را به وحشت می‌انداختند، اما هرگز نتوانسته بود عنوان قهرمانی ملت‌های آفریقا را به دست بیاورد؛ به‌ویژه در فینال جام ملت‌های آفریقا ۲۰۱۲ که مقابل تیم ضعیفی چون زامبیا هم شکست خوردند. در نهایت ساحل عاجی‌ها در جام ملت‌های آفریقا ۲۰۱۵ بود که توانستند از طلسم و نفرین بیست‌ساله‌ی بودابو رها شوند.

در شهرآورد دارالسلام بین تیم‌های سیمبا و یانگ‌افریکنز (آفریقایی‌های جوان) در فصل ۲۰۰۳-۲۰۰۴، بازیکنان سیمبا قبل از شروع بازی به زمین رفتند و مقداری پودر در کناره‌های زمین پاشیدند. تیم یانگ‌افریکنز هم برای ابطال جادوی آن‌ها دو نفر از بازیکنانش را انتخاب کرد تا به زمین بروند و روی جاهایی که سیمبایی‌ها پودر پاشیده‌اند ادرار کنند.

کار جاوی جوجو در آفریقا به جاهای باریک‌تری هم کشیده است. در برخی از کشورهای آفریقایی پلیس کسانی را تعقیب و بازداشت می‌کند که در تلاش هستند جادوی جوجو را باطل کنند. نکونو، مربی دروازه‌بان‌های تیم ملی کامرون، هنگام مسابقه این کشور با تیم ملی مالی در مقدماتی جام ملت‌های آفریقا متوجه شد که یکی از پلیس‌های مالی چیزهای عجیبی را به زمین پرت می‌کند و بلافاصله به این نتیجه رسید که پای جادوی جوجو در میان است.

نکونو دست‌به‌کار شد و رفت تا جلوی پلیس مالی را بگیرد، اما پلیس‌ها او را دستگیر کردند و خواستند از استادیوم بیرونش کنند. در پی این ماجرا تیم ملی کامرون زمین را ترک کرد، ولی کنفدراسیون فوتبال آفریقا به مسئولان این تیم فشار آورد تا به بازی ادامه دهند. کامرون به زمین برگشت، دقایقی بعد نکونو آزاد شد و در پایان هم تیم ملی کامرون بازی را سه بر صفر برد.

شیخ‌ها و دعانویس‌ها در فوتبال الجزایر

تیم‌های عربی نیز از اعتقاد برخی هواداران و شهروندان این کشورها به جادوی جوجو در امان نماندند. کار به جایی کشید که فدراسیون فوتبال الجزایر هنگام برگزاری جام ملت‌های آفریقا ۲۰۲۲ در کامرون بیانیه‌ای صادر کرد و در آن گفت که برای حل مشکل گل‌زنی این تیم از کمک دعانویس‌ها و شیخ‌ها استفاده نخواهد کرد. این بیانیه بعد از آن صادر شد که یک دعانویس الجزایری به نام ابن الشنفره در یک ویدیو ادعا کرد تیم رزمندگان صحرا (لقب تیم ملی فوتبال الجزایر) به دلیل چشم‌زخم و جادو موفق به گلزنی نشده است. او در این ویدیو خواستار آن شده بود که فدراسیون او را برای شکستن طلسم گلزنی تیم ملی الجزایر به کامرون ببرد.

«باختِ بُز»

برخی از هوادارن تیم ملی فوتبال مصر ایمان دارند که باخت تیم فراعنه در سال ۲۰۱۰ به تیم ضعیفی مثل تیم ملی نیجریه هیچ دلیلی جز سحر و جادو نداشته است. آن‌ها حتی این بازی را «باختِ بُز» نامیده‌اند، چرا که روز بازی دو مرد با لباس‌هایی عجیب‌وغریب و یک بز سیاه هم‌زمان با ورود بازیکنان دو تیم به زمین وارد شدند و جلوی چشم‌ همگان، از هواداران گرفته تا برگزارکنندگان و پرسنل امنیتی ورزشگاه، دور زمین چرخیدند و کارهای مرموزی انجام دادند. آن دیدار با یک گل مفت و پیروزی نیجریه به پایان رسید.

عربستان سعودی با «دنبوشی» می‌جنگد

سحر و جادو در استادیوم‌ها به کشورهای قاره سیاه محدود نمی‌شود و در کشورهای دیگر نیز گسترش یافته است. ورزشکاران عربستان سعودی داستان‌هایی درباره طلسم «دنبوشی» تعریف می‌کنند و می‌گویند برخی برای اطمینان از پیروزی بر رقیب به این جادو متوسل می‌شوند. عثمان ابوبکر مالی، نویسنده و منتقد ورزشی، کتابی با عنوان «دنبوشی» منتشر کرده و به شرح برخی از وقایعی پرداخته که این جادو در آن‌ها استفاده شده است.

سال ۱۹۷۸ یکی از مشهورترین اتفاق‌های فوتبال عربستان سعودی که رد پای دنبوشی در آن دیده می‌شد رخ داد. در شهرآورد جده بازیکنان تیم‌های الاهلی و الاتحاد از ورود به زمین خودداری کردند، چرا که پیش از بازی شایعه شده بود یک جادوگر معروف گفته است هر تیمی که زودتر به زمین وارد شود بازی را دو بر صفر می‌بازد. این شایعه باعث شده بود هر تیمی منتظر باشد اول تیم مقابل به زمین برود.

کار به جایی رسید که داوران و مدیران دو تیم وارد عمل شده و از بازیکنان خواستند دست‌‌دردست و با هم وارد زمین شوند. آن بازی با نتیجه ۲-۲ به پایان رسید، اما پیامدهایش تا مدت‌ها بعد ادامه یافت. فدراسیون فوتبال عربستان هر کدام از کاپیتان‌های دو تیم را به دلیل رهبری بازیکنان در خودداری از ورود به زمین ۶ ماه از حضور در میادین فوتبال محروم کرد.

برخی از هوادارن تیم ملی فوتبال مصر ایمان دارند که باخت تیم فراعنه در سال ۲۰۱۰ به تیم ضعیفی مثل تیم ملی نیجریه هیچ دلیلی جز سحر و جادو نداشته است

باشگاه النصر عربستان در سال ۲۰۱۲ برای شکستن یک طلسم دنبوشیِ لورفته که به‌اعتقاد برخی هواداران النصر منجر به ناکامی باشگاه در دستیابی به عنوان قهرمانی شده بود، دست‌به‌دامان یک دعانویس شد. در آن زمان انگشت اتهام به سوی یکی از هواداران تیم نشانه رفته بود که «معیض» نام داشت. النصری‌ها او را به این متهم کردند که دو توپ به داخل باشگاه برده و در یکی از آن‌ها دنبوشی گذاشته تا باشگاه در راه کسب قهرمانی طلسم شود.

بعد از این ماجراها معیض با گریه جلوی دوربین‌ها رفت تا اتهامات را از خود رد کند.

جادو در استادیوم‌های مصر، دعوای مرتضی منصور و جاماییکا

هنگام صحبت از جادو در فوتبال مصر، کشور اشک‌ها و لبخند‌ها، اولین نامی که به ذهن‌ می‌آید مرتضی منصور است. او اکنون همچون سال‌های گذشته ریاست هیئت مدیره باشگاه زمالک را بر عهده دارد.

مرتضی منصور بارها برای توجیه امتیازاتی که تیمش از دست داده، چه هنگام باخت و چه هنگام مساوی، تیم‌های حریف را به استفاده از طلسم و جادو برای بسته نگه داشتن دروازه‌هایشان مقابل ضربات بازیکنان الزمالک متهم کرده است. جالب اینجاست که مرتضی منصور این حرف‌ها را در جلسات خصوصی یا جلسات هیئت مدیره الزمالک نمی‌زند، بلکه بارها از او شنیده‌ایم که رو به دوربین‌های پخش زنده گفته: «دروازه را با جادو بسته بودند».

اگرچه مرتضی منصور هر بار که درباره جادوی رقبا صحبت می‌کرد مشتاقانه این اتهام را به کسانی می‌زد که با آن‌ها دعواهای حقوقی داشت، از جمله ممدوح عباس مدیرعامل الزمالک و هانی العتال عضو هیئت مدیره این تیم، خودش هم به تاثیر جادو در تغییر نتایج فوتبال و مانع‌تراشی در مسیر قهرمانی تیم الزمالک در تورنمنت‌های مختلف معتقد بود. این ماجرا به حدی شدت داشت که برای برخی از کارکنان باشگاه الزمالک تبدیل به یک اعتقاد راسخ شده بود.

پیش از شروع صدویازدهمین دربی قاهره بین تیم‌های الاهلی و زمالک، دوربین‌ها موفق به ثبت تصویر عجیب و غریبی شدند. هنگامی که اتوبوس باشگاه الزمالک به استادیوم رسید و بازیکن‌ها از آن پیاده شدند تا از راهروهای سرپوشیده‌ مستقیم به رختکن‌ها بروند، در انتهای راهرو کارگری دیده شد که داشت در رختکن الزمالک مایعی می‌پاشید. بعد از انتشار گسترده این تصویر، مرتضی منصور تاکید کرد که کارگر خاطی را به خاطر آن کار مشکوک اخراج کرده است.

با این حال برجسته‌‌ترین و خنده‌دارترین صحنه‌ در این ماجراها هنگامی اتفاق افتاد که مرتضی منصور درخشش‌های عصام الحضری را که دروازه‌بان اسطوره‌ای فوتبال مصر به‌‌شمار می‌رود، نتیجه جادو دانست و به او «جاماییکا» لقب داد؛ این نام شیطانی بود که شخصیت «خاله نوسه» را در فیلم «یا يا أنا يا خالتي» (یا من یا خاله) به کارگردانی محمد هنیدی تسخیر کرده بود.

درخشش‌های اروپا: افسون‌های بودایی و یهودی

باشگاه لسترسیتی در فصل ۲۰۱۵-۲۰۱۶ لیگ برتر انگلیس برای اولین بار در تاریخ خود به قهرمانی رسید و این چیزی شبیه به معجزه بود. این قهرمانی سروصدای زیادی در محافل فوتبالی جهان به راه انداخت.

مالک لسترسیتی در آن روزها یک میلیاردر تایلندی به نام ویچای سریواداناپرابها بود که به آیین بودایی گرایش داشت و مشتاق بود از راهبان بودایی دعوت کند تا با آمدنشان به باشگاه «برکت» خود را به تیم بدهند. در همان زمان چند عکس هم از راهبان بودایی در حال افسون کردن بازیکنان لسترسیتی منتشر شد.

جیمی واردی، آقای گل لسترسیتی، درباره این ماجرا گفته بود: «هرگز انتظار نداشتم راهبان بودایی به دیدن من بیایند و آب مقدس را روی بدنم بریزند. آنها بعد از آب ریختن با یک چوب کوچک به سرم ضربه محکمی زدند».

ورزشکاران عربستان سعودی داستان‌هایی درباره طلسم «دنبوشی» تعریف می‌کنند و می‌گویند برخی برای اطمینان از پیروزی بر رقیب به این جادو متوسل می‌شوند

اما شایعاتی نیز درباره کارلو آنچلوتی، سرمربی فعلی رئال مادرید و رکورددار قهرمانی در لیگ قهرمانان اروپا، مبنی بر استفاده او از سحر و جادو وجود داشت. احمد حسام میدو، ملی‌پوش سابق مصر که برای باشگاه‌های بزرگی چون آژاکس آمستردام، سلتاویگو اسپانیا، رم ایتالیا و تاتنهام انگلیس بازی کرده نیز این موضوع را تایید می‌کند و تاکید دارد که آنچلوتی در تمام تیم‌هایش از همراهی یک جادوگر آفریقایی استفاده می‌کند.

با این همه، هنوز هم عجیب‌ترین صحنه‌ای که در استادیوم‌های اروپایی دیده شده مربوط به اتفاقی است که بین گرت بیل و تال بن حاییم در دیدار تیم‌های ملی ولز و اسرائیل رخ داد. تیم ملی ولز که در آن دیدار نیاز به پیروزی داشت تا از صعود به دور بعدی جام ملت‌های اروپا مطمئن شود، در دقایق پایانی بازی و نزدیک محوطه جریمه اسرائیل به یک ضربه ایستگاهی دست پیدا کرد. گرت بیل که متخصص ضربات ایستگاهی بود، آماده زدن ضربه شد. او هنگامی که به سمت توپ می‌رفت از حرکات عجیب و غریب دستان بن حاییم که به اجی مجی لاترجی‌ در فیلم‌ها و کارتون‌ها شباهت داشت غافل بود. عجیب اینجاست که شوت گرت بیل، با آن همه مهارت و استادی در ضربه‌های ایستگاهی، به جایی خیلی دورتر از دروازه رفت.

این دیدار با تساوی بدون گل به پایان رسید و صعود ولز به دور بعدی جام ملت‌های اروپا به تعویق افتاد. مطبوعات ولز و دیگر کشورها نیز ماجرا را به‌طور گسترده‌ای پوشش دادند و بازیکن اسرائیلی را متهم به استفاده از سحر و جادو کردند.