آیا تا به‌حال فکر کرده‌اید که نام پایتخت‌های عربی از کجا آمده است؟ در این مطلب به ریشه‌ی نام 22 پایتخت عربی و معنی آنها پرداخته ایم.

لازم به ذکر است که ممکن است روایت‌هایی دیگر مربوط به دلیل نامگذاری برخی از این پایتخت‌ها و متفاوت با دلایل ذکرشده در این مطلب باشد، اما سعی کردیم اطلاعات خود را از منابع معتبر تهیه کنیم.

بیروت، پایتخت لبنان

ریشه‌ی نام بیروت بازمی‌گردد به ریشه‌ی اين کلمه در زبان سامی‌ كه به معنی «کاج» است. دلیل آن هم وجود جنگل‌های وسیع کاج در این کشور است که به «جنگل‌های بیروت» معروف‌اند.

بغداد، پایتخت عراق

بر اساس منابع مختلف، ریشه‌ی کلمه‌ی بغداد به زبان پهلوی بازمی‌گردد. این کلمه ترکیبی است از واژه‌های «باغا» (خدا) و «داتا» (شناخته‌شده و اجتناب‌ناپذیر) که ترکیب آن‌ها با هم معنی «خداداد» می‌دهد.

نظری دیگر هم وجود دارد که می‌گوید بغداد از دو واژه‌ی فارسی تشکیل شده: «باغ-داد»، به معنی «باغ های خدا». بغداد در سال 762 میلادی و در زمان ظهور خلیفه‌ی عباسی، ابوجعفر منصور، به‌عنوان پایتخت خلافت عباسی انتخاب و به این نام نامگذاری شد.

قاهره، پایتخت مصر

قاهره در سال 969 میلادی توسط فاطمیان به این نام نامگذاری شد و به معنی «پیروز» و «چیره‌شده» است.

دمشق، پایتخت سوریه

این شهر در الواح «عمارنه» که متعلق به قرن چهاردهم قبل از میلاد است، به‌عنوان دمشق ذکر شده است. ریشه‌ی آن واژه‌ی آرامی‌«مِشق» است و دالِ نسبت هم به آن اضافه شده و معنای «باغ گل» می‌دهد.

(الواح یا نامه‌های عَمارنه آرشیوی از نامه‌نگاری‌هایی دیپلماتیک بر چندین لوح است که میان حکومت مصر و نمایندگانش در کنعان و مارتو در مصر علیا و عمارنه، پایتخت باستانی مصر، آخناتون، یافت شده اند.)

ریاض، پایتخت عربستان سعودی

ریاض جمع کلمه‌ی «روضه» به معنی باغ است که به دلیل موقعیت کم‌آب این شهر و به‌عنوان جایی که آب‌های سیل‌آسا به هم می‌رسند و باغ‌هایی شکل می‌دهند، به این عنوان نامگذاری شده است. شهر ریاض بر روی ویرانه‌های شهر تاریخی «حجر الیامه» ساخته شده است.

بر اساس منابع مختلف، ریشه‌ی کلمه‌ی بغداد به زبان پهلوی بازمی‌گردد. این کلمه ترکیبی است از واژه‌های «باغا» (خدا) و «داتا» (شناخته‌شده و اجتناب‌ناپذیر) که ترکیب آن‌ها با هم معنی «خداداد» می‌دهد

صنعا، پایتخت یمن

صنعا به معنای «مستحکم» است و گفته شده که نام آن به نام پایه‌گذارش بازمی‌گردد؛ صنعاء بن ازل بن یقطن بن عابر بن شالخ بن اوخشذ بن سام بن نوح.

خارطوم، پایتخت سودان

دیدگاه های مختلفی در مورد ریشه‌ی کلمه‌ی خارطوم یا خرطوم وجود دارد، اما به احتمال زیاد خرطوم واژه‌ای عربی به معنی نوک زمینی که به آب رسیده است. موقعیت شهر در محل تلاقی دو شاخه‌ی روز نیل نیز شبیه خرطوم فیل است.

عَمّان، اردن

نام عمّان یا آن‌گونه که در فارسی «امّان» به‌کار می‌رود، به دوران آمونی‌ها بازمی‌گردد که از نوادگان حضرت لوط هستند، نام‌شان در انجیل ذکر شده و این نام به «آمون»، خدای باد و باروری بازمی‌گردد.

ابوظبی، امارات

گفته می‌شود که در حدود سال 1761، شکارچیان بادیه‌نشین به دنبال یک آهو «ظبی» می‌روند تا این‌که در آن نقطه به آب می‌رسند. ابوظبی به معنی ابوالغزال (صاحب آهوها) است.

طرابلس، پایتخت لیبی

طرابلس واژه‌ای رومی ‌با منشأ یونانی است به معنی «سه شهر». در چندین زندگینامه از این شهر نام برده شده و گفته شده که اشپاروس سزار آن را ساخته است.

رباط، پایتخت مراکش

این شهر در زمان سلسله‌ی «مرابطون» (آلموراویدها) تأسیس شد که به دلایل امنیتی این شهر را به عنوان قلمرو خود انتخاب کرده و به دور آن قلعه‌ای مستحکم ایجاد کردند. واژه‌ی رباط به معنی قلعه است.

قدس، پایتخت فلسطين

قدس بیت المقدس است و به معنی خانه‌ی خدا.

تونس، پایتخت تونس

به احتمال زیاد کلمه‌ی تونس از کلمه «انس» گرفته شده است. بنا به گفته‌ی ابن خلدون، جامعه‌شناس و تاریخ‌نگار تونسی، ریشه‌ی کلمه‌ی تونس برمی‌گردد به رونق و شکوفایی شهری و اقتصادی و فرهنگی که این شهر شاهد آن بوده است. همچنین به دلیل مهمان‌نوازی و حسن تعاملی که افراد تازه‌وارد به این شهر به آن برمی‌خوردند، پایتخت تونس به این نام نامیده شده است.

نواكشوت، موريتانيا

این شهر به دلیل بادهای صحرایی که در آن می‌وزد، نواکشوت نام گرفته که در زبان بِربِر به معنی «شهر بادخیز» است.

مسقط، پایتخت عمان

برخی از مورخان ذکر کرده‌اند که ریشه‌ی کلمه‌ی مسقط برگرفته از کلمه‌ی عربی «مسکه» به معنی گنبد محدب شکل است. برخی هم می‌گویند واژه‌ی «مسک» از عطری گرفته شده که شهر به خاطر آن مشهور بود. اما به احتمال زیاد دلیل نامگذاری مسقط، وجود شهر در میان رشته‌کوه است به گونه‌ای که گویی در میان کوه‌ها سقوط کرده است.

ریشه‌ی نام بیروت بازمی‌گردد به ریشه‌ی اين کلمه در زبان سامی‌ كه به معنی «کاج» است. دلیل آن هم وجود جنگل‌های وسیع کاج در این کشور است که به «جنگل‌های بیروت» معروف‌اند

کويت، پایتخت كويت

کویت از کلمه‌ی «کوت» آمده که به معنی خانه‌ای است شبیه قلعه یا قلعه‌ای در نزدیکی آب. چندین روایت در مورد ریشه‌ی واژه‌ی «کوت» وجود دارد؛ بر اساس یکی از روایت‌ها واژه‌ی کوت واژه‌ای بابلی است که در انجیل عهد عتیق در کتاب دوم پادشاهان آمده است و به‌طور مشخص در عبارت «پادشاه آشوری از بابل، کوت، عوا و حماه آمد.» برخی هم می‌گویند این کلمه ریشه‌ای عربی از واژه‌ی «قوت» دارد که به معنی انبار است.

موگادیشو، سومالی

اصل کلمه‌ی موگادیشو «مقعد شاه» (اقامتگاه شاه) است که بازمی‌گردد به دوره‌ای که ایرانی‌ها در ابتدای قرن ششم هجری بر سومالی حکومت می‌کردند.

منامه، پایتخت بحرین

منامه واژه‌ای عربی برگرفته از کلمه‌ی «نوم» (خواب) است و دلیل این نامگذاری، پناه‌بردن بسیاری از مسافران و ماهیگیران برای خواب و استراحت به این شهر بود.

الجزایر، پایتخت الجزایر

نام الجزایر به کلمه‌ی «جزیره» بازمی‌گردد و در گذشته به جزایر «بنی مغزنای» معروف بود.

دوحه، پایتخت قطر

دوحه به این دلیل به این نام نامیده شده که روی خلیجی دایره‌ای‌شکل از دریا ساخته شده است. کلمه‌ی دوحه در گویش خلیجی نامی‌ است برگرفته از واژه‌های «دوحه» و «تدویح» به معنی گرد یا دایره ای شکل. کلمه «مدوّح» به معنی «گرد» هنوز در گویش خلیجی استفاده می‌شود. «دوحات» به معنی خلیج‌های دایره‌ای‌شکل است.

مورونی، پایتخت کومور

مورونی در زبان بومی ‌مردم این کشور ترکیبی از دو واژه‌ی «مورو» به معنی آتش و «نی» به معنی مکان است. ترکیب این دو کلمه به معنای آتشگاه یا جای آتش است.

جیبوتی، پایتخت جیبوتی

یافتن معنی کلمه‌ی جیبوتی آسان نیست. نظرهای متفاوت و بسیاری در این زمینه وجود دارد، اما روایتی محلی/ بومی ‌می‌گوید که اصل این کلمه «پوتی جاب» (putti jab) است. «پوتی» به معنی خرس و «جاب» به معنی شکست؛ بنابراین «پوتی جاب» به معنی شکست خرس است.